EDEBİYAT

Murat Menteş’in Muhteşem Romanı Ruhi Mücerret’ten Fırlayan 21 Afilli Alıntı

Murat Menteş, çağdaş Türk edebiyatında üslubuyla, zekâsıyla ve kelime oyunlarıyla öne çıkan isimlerden biri. Onun 2013’te yayımlanan Ruhi Mücerret romanı, sadece bir hikâye anlatmaz; aynı zamanda hayata, ölüme, hatırlamaya ve unutmaya dair yoğun bir aforizma bombardımanı sunar. Menteş’in romanları adeta cümle avcılarının rüyasıdır: her sayfada altını çizilecek, deftere not edilecek bir söz çıkar. Bu yazıda, romanın içinden seçilmiş 21 afilli alıntıyı ele alıyor ve onların bize ne söylediğini tartışıyoruz.

1. “İnsan, gençken hayatı film zanneder; yaşlanınca filmin hayat olduğunu anlar.”

Bu cümle, gençliğin hayal gücü ile yaşlılığın gerçekliği arasındaki farkı gösteriyor. Gençken kendimizi başrol oyuncusu gibi görür, hayatı bir senaryo sanırız. Oysa yaşlandıkça anlarız ki senaryo yoktur; film dediğimiz şey, bizzat hayatın kendisidir.

2. “Bütün ölüler hayattadır; çünkü hatırlanırlar.”

Menteş burada ölümü inkâr etmez, ama hatıranın gücünü yüceltir. Ölmek, tamamen yok olmak değildir; zihinlerde yaşayanlar aslında hâlâ “hayattadır.”

3. “İnsan, yaşarken ölümü; ölünce de yaşamı düşünür.”

Yaşarken aklımızda hep ölüm vardır. Fakat ölümle karşılaşınca geriye dönüp yaşayamadıklarımızı hatırlarız. İnsanın trajedisi işte tam da budur.

4. “Ölmek, hayatın en kolay işidir.”

Çarpıcı bir ifade. İnsan ömrü boyunca türlü çileye katlanır; fakat ölüm, çaba gerektirmez. Gelir ve her şeyi sona erdirir.

5. “Hayat, bir tek kelimenin etrafında döner: meğer.”

İnsanın bütün beklentileri, hayalleri ve yanılgıları bu kelimede saklıdır. “Meğer düşündüğüm gibi değilmiş” dediğimiz anda hayatın sürprizleriyle yüzleşiriz.

6. “İnsan, hatırladıkları kadar vardır.”

Bellek, kimliğimizin temelidir. Unutkanlık başladığında insan, kendiliğini kaybetmeye başlar.

7. “Unutmak, hafızanın intiharıdır.”

Unutma, doğal bir süreç olabilir. Ama Menteş, bunu dramatik bir şekilde intihara benzeterek hafızanın yok oluşunu vurgular.

8. “Zaman, kimseyi beklemez; ama herkese bir gün yetişir.”

Zamanın acımasız tarafı budur: er ya da geç herkes onunla yüzleşir.

9. “İnsan, ölümü bile erteler ama sabahı erteleyemez.”

Ölüm fikri hep ileriye atılır; “bir gün” deriz. Ama sabah geldiğinde kalkmamak imkânsızdır. Hayatın basit gerçekleri, en büyük hakikatlerden daha kesindir.

10. “İnsan kalbi bir kere kırıldı mı, saat gibi hep geri kalır.”

Kırık kalbin telafisi yoktur. Belki hayat devam eder ama içimizdeki saat bir daha doğru işlemez.

11. “Hayat, insana daima sürpriz yapar; fakat sürprizlerin çoğu tatsızdır.”

Beklentilerle dolu bir dünyada yaşıyoruz. Ama Menteş’in ironisi şurada: sürprizler çoğunlukla hoş değil, aksine baş belasıdır.

12. “Her insanın içinde bir roman vardır; çoğu bunu anlatmaya ömür yetiremez.”

Herkesin anlatacak bir hikâyesi vardır. Fakat çoğumuz, kelimelere dökemez. Yazmak, aslında var olmanın bir başka yoludur.

13. “Bir gün herkes unutulur; ama bazıları biraz daha geç.”

Zamanın unutkanlığı karşısında kimse kalıcı değildir. Fakat bazı isimler, bazı hatıralar biraz daha uzun dayanır.

14. “İnsan, yaşarken kaybetmeye alışır.”

Hayat, kazanmak kadar kaybetmeyi de öğretir. Zaten yetişkinlik, kayıplara alışma sürecidir.

15. “Ölüm dediğin, hayata açılan son pencerenin kapanmasıdır.”

Ölümü sade ama etkili bir imgeyle anlatır Menteş: pencere. Hayat bir manzaraysa, ölüm o manzaranın kapanmasıdır.

16. “Hatıralar, bazen insanı yaşatır; bazen de öldürür.”

Geçmiş, bazen umut kaynağı, bazen de yük olur. Hatıralar, iyileştirici de olabilir, yaralayıcı da.

17. “Bir insanın kalbi, sevdiği kadar genişler.”

Sevgi, kalbin kapasitesini artırır. İnsan, başkalarını sevdikçe büyür.

18. “Kahramanlık, çoğu zaman talihsizlikten ibarettir.”

Kahramanlık destansı görünse de çoğu zaman talihsizlik, zorunluluk veya şanssızlık ürünüdür.

19. “Hayat, anlamını kaybettiğinde bile devam eder.”

İnsan boşluk yaşasa da zaman akar. Hayatın sürmesi, bazen insanı zorlayan bir hakikattir.

20. “Zaman, insanı yavaş yavaş öldürür.”

Ölüm bir anlık gibi görünür ama aslında yıllara yayılan bir süreçtir.

21. “Bir gün, bir bakarsınız; bütün gençliğiniz, bir fotoğraf karesinde kalmış.”

Gençliğin uçuculuğunu, fotoğraf metaforu kadar etkili anlatan çok az cümle vardır.

Alıntıların Ortak Noktası: İroni ve Hikmet

Murat Menteş’in bu sözleri sadece “afilli” değil; aynı zamanda ironik, sorgulayıcı ve düşündürücüdür. Yazar, hayatı mizah ve felsefenin karışımıyla yorumlar. Ruhi Mücerret romanında hikâye aslında ikinci planda kalır; çünkü esas mesele, cümlelerin kıvrak zekâsıdır.

Menteş’in dili, okuru hem güldürür hem düşündürür. Bir yandan hayatın geçiciliğini, ölümün kaçınılmazlığını hatırlatır; öte yandan hayata tutunmak için hatıralara, aşka, dostluğa işaret eder.

Ruhi Mücerret’in Bize Söyledikleri

Bu alıntılar, aslında üç büyük tema etrafında toplanır:

Zaman ve Ölüm: İnsan ölümlü bir varlıktır. Zaman, herkese yetişir.
Hatıra ve Unutma: İnsan, belleği kadar vardır. Hatırlamak yaşatır, unutmak öldürür.
Sevgi ve Hayat: Kalbimizi genişleten, bize anlam katan şey sevgidir.

Sonuç: Bir Romanın Ötesinde

Ruhi Mücerret, yalnızca bir roman değil; bir hayat kılavuzu gibi de okunabilir. Her sayfada çarpıcı bir söz, bir aforizma, bir “dur ve düşün” daveti vardır. Bu 21 alıntı, romanın sunduğu derinliği tam anlamıyla özetlemese de bize Murat Menteş’in edebiyat anlayışını gösteriyor: hayat, ölüm, aşk, zaman… Hepsi afilli ama aynı zamanda samimi bir dille anlatılıyor.

Edebiyat bazen sadece hikâye değildir; bazen de hayata dair biriktirdiğimiz bilgelikleri başkalarının kaleminden duymaktır. İşte Ruhi Mücerret, tam da bu yüzden hâlâ hafızalarda capcanlı.