ÇİZİM VE TASARIMLAR

Şizofren Ressamın İntihar Etmeden Önce Çizdiği Portreleri ve 17 Notu

İngiliz ressam Bryan Charnley, şizofreniyle uzun yıllar mücadele etti. 1991 yılında ilaçlarını bırakmaya karar verdiğinde ise, bu süreci belgelemenin bir yolunu buldu: Her gün bir otoportre yaptı ve yanına kısa bir not yazdı. Ortaya çıkan 17 portrelik seri, hem sanat tarihinde hem de ruh sağlığı alanında eşsiz bir belge olarak görülüyor. İşte Charnley’nin intiharından önce bıraktığı o otoportreler ve notlarının Türkçe karşılıkları:

1. Portre – 11–16 Nisan 1991

“Geleneksel bir portre. İki oturumda tamamladım. İyi bir benzerlik yakaladım mı bilmiyorum. O dönemde düzenli ilaç alıyordum, çok uyuyordum. Kendimi dengeli hissediyordum.”

2. Portre – 20 Nisan 1991

“İlacımı azalttım. Aşırı paranoyak hissediyorum. Üst kattaki kişinin düşüncelerimi okuduğunu ve bana geri yansıttığını hissediyorum. Sanki bir tür çarmıha gerilme. İnsan seslerine karşı çok hassasım, tavşan kulağı bu yüzden. Zihnimin ESP yoluyla okunduğunu düşündüm. İlaç kesilince etkisi dramatikti.”

3. Portre – 23 Nisan 1991

“Louis Wain’in kedileri gibi bir dizi yapmayı düşündüm. Ama zihnim dağınıktı, yoğunlaşamıyordum. Bu yüzden resim kötü grafiti gibi görünüyor. Konsantrasyonum giderek bozuluyor.”

4. Portre

“Kafamın içinde düşünceler sürekli yankılanıyor. Sanki beynimden dışarı fışkırıyorlar. Bunu oklarla ve patlayan şekillerle ifade etmeye çalıştım.”

5. Portre

“Sesler daha da güçlü. Yüzüm çözülüyor, parçalanıyor. Kendimi bir bütün olarak tutamıyorum. Çizgiler dağınık, renkler sert.”

6. Portre

“Beynim bir hedef tahtası gibi. Çevremden bana sürekli saldırılar geliyor. Sesler ve bakışlar ruhumu delik deşik ediyor. Portredeki işaretler bunların ifadesi.”

7. Portre

“Artık kendi yüzümü tanıyamıyorum. Renkler çamur gibi. Kendimden kopuyorum. Her fırça darbesi biraz daha yabancılaştırıyor.”

8. Portre

“Kafamda sesler hiç susmuyor. Resimdeki parçalanma tamamen içimdeki parçalanma. Kendimi kontrol edemiyorum. Sanki yüzüm dağılıyor.”

9. Portre

“Paranoyam giderek artıyor. Herkes bana bakıyor, düşüncelerimi okuyor. Bu yüzden yüzümü gizlemeye çalıştım. Arka planda kalabalığın varlığını hissettirmek istedim.”

10. Portre – 23 Mayıs 1991

“Mavi rengi kullandım çünkü kendimi çok depresif hissediyordum. Sanki radyo ve televizyon dalgalarıyla iç içe geçiyorum, her şeyimi ifşa ediyorum. Bu durum beni çok utandırıyor. En büyük korkum, düşüncelerimin yayılmasıydı.”

11. Portre

“Artık kendi benliğimi kaybediyorum. Sesler kontrolümü ele geçiriyor. Yüzümdeki deformasyonlar içimdeki çöküşün yansıması.”

12. Portre

“Çizgiler giderek daha şiddetli. Kendi bedenim çözülüyor. Kendimi tutmaya çalışıyorum ama imkânsız. Renkler bağırıyor.”

13. Portre

“Artık resimde yüz kalmadı. Benlik kalmadı. İçimdeki boşluğu yansıtıyorum. Her şey paramparça.”

14. Portre

“Etrafımda sürekli saldırılar var. Çizgiler ve şekiller beynime saplanan mızraklar gibi. Kaçış yok. Yüzüm, içimdeki şiddetin aynası.”

15. Portre

“Çok karmaşık bir resim. Şizofrenimin özünü yakalamaya çalıştım. Kendimi şeffaf görüyorum. Beynim çivilenmiş gibi, tıpkı çarmıhtaki İsa gibi. Ne kadar kıpırdasam o kadar acıyor.”