Birleşme ortasında olan bir galaksi yapabileceği halde yıldız oluşturmaz. Gökbilimciler, nedeninin galaksinin merkezindeki kara delik olabileceğini düşünüyorlar.
Galaksiler, soğuk gazlardan yıldızları oluşturur. Bir galaksi ne kadar çok gaza sahipse, prensipte o kadar çok yıldız üretebilir. Ama uzun zaman önce gökbilimciler, bir şeyin, birçok galakside yıldız üretimini durdurduğunu keşfetti. Eskinin dörtte üçü kadar, “kırmızı ve ölü” galaksiler hala yıldız oluşumu için yeterli gaza sahip ancak bunların %15inin sadece yıldızlara ait yuvaları var. Peki ne oluyor?
Sloan Dijital Gökyüzü İncelemesinden alınan bu görüntü, etkileşim içindeki Tetsuo (solda) ve Akira galaksilerini gösterir. Gökbilimciler, şişkin, kırmızı ve ölü galaksi olan Akiradan bir gaz çıkışı belirtisi görürler.
Kısa cevap ise, gaz çok sıcaktır. Sıcak gaz çökerek yıldızları oluşturmaz. Ama bu gazın neden sıcak olduğu sorusunu beraberinde getiriyor. Popüler bir fikre göre, galaksinin merkezindeki kara delik bunun sorumlusu. Eğer kara delik gazı içine çekiyorsa, jet olarak dışarı atar veya hava gazları onu besleyen malzemenin diskini uçurur. Jetler ve hava gazları galaksideki gazı körükler ve soğumasını engeller.
Gökbilimciler, yutan kara deliklere sahip galaksilerde bu sürecin izlerini görüyorlar. Ama bu sürecin, sessiz galaksilerde, daha tipik bir şekilde işlediğini doğrulamak konusunda sorun yaşıyorlar.
Edmond Cheung (Tokyo Üniversitesi) ve arkadaşları bunu başarmış olabilirler. Ekip, Apache Point Gözlemevi’nde (MANGA), Yakın Galaksileri Haritalama olarak adlandırılan, Sloan Dijital Gökyüzü İncelemesinin yenilenen en son teknolojisi ile yaklaşık 700 galaksiyi gözlemlemiştir. Yaklaşık %5i kırmızı ve ölü türde olan bu galaksilerin üzerlerinden hala gazın çıktığı gözlemlendi. Bu, içerlerinde birşeylerin devam etmekte olduğunu yani ya yıldızların dramatik bir şekilde katmanlardan atıldığını ya da bir kara deliğin gazı zorladığını gösteriyor.
Ekip, Akira olarak adlandırdıkları tek bir galaksiyi hedef aldılar. Akira, kendisinden yaklaşık onda bir ağırlığında olan daha küçük bir galaksi (lakabı Tetsuo) ile birleşmenin ortasında. (Merak ediyorsanız, bu isimler bir manga serisinden alıntı:) Birleşmeler genellikle yıldız oluşum patlamalarını tetikler. Ancak, gözlemler Akiranın gaza sahip olduğunu gösterse de, yıldız üretmiyor.
Ekip, Doğa Haberlerinin Mayıs 26 sayısında, bunun nedeninin kara delik olabileceği konusunu savunmakta. Kara delik aktif – açık bir şekilde büyük jetleri olmamasına rağmen – ve araştırmacılar tam olarak yıldız oluşumunda sorun teşkil etmeleri veya belirledikleri sızıntıyı yaratmaları için küçük ölçekli jetlerin veya hava gazlarının ortaya yeterli enerji koyabileceklerini hesapladılar.
Referans: Edmond Cheung ve arkadaşları “Süper kütleli kara delik hava gazları ile pasif galaksilerdeki yıldız oluşumunu bastırma.” Doğa. 26 Mayıs 2016.
