Her ne kadar mistik dünyanın ürünü olduğunu bilsek de, özellikle Yüzüklerin Efendisi (Lord of the Rings) ve Taht Oyunları ( Game of Thrones) serisinde karşımıza çıkan ejderhalar bir hayli ilgimizi çekiyor. Devasa boyutlarda olan bu ejderhalar, tabii ki yalnızca kitaplarda ya da filmlerde yer almıyorlar.
Özellikle Çin kültüründe, ejderhalara mistik bir rol yüklenirken, batı mitolojisinde de felaketle bağdaştırılıyor. Ejderhalar farklı kültürlerde farklı şekillerde tanımlanırlar ancak ejderhaların çoğu, devasa boyut, kıvrımlı vücut yapısı, dikenli kuyruk, keskin dişler ve tabii ki alev püskürtme yeteneği gibi bazı temel özelliklere sahiptir. Genellikle ejderha deyince de ilk olarak alev püskürtme yeteneği aklımıza gelir.
Peki, bir canlının alev püskürtmesi mümkün mü? Doğada ejderhaların bu özelliğine benzer yetenekleri olan canlılar var mı?
Bir Canlının Alev Püskürtmesi İçin Ne Gerekiyor?
Doğal dünyada, ateşe hükmeden tek gücün insan olduğunu söylemek pek de yanlış olmayacaktır. Eski insanların ateşi kontrolü, insan evriminin hem kültürel hem de biyolojik yönü açısından bir dönüm noktasıydı. Ateşin kontrolü sayesinde, ısınma, korunma ve beslenme yöntemlerinde değişimler meydana geldi. Bu ilerlemeler insanın coğrafi dağılımını, kültürel yeniliklerini ve davranış değişikliklerini etkiledi. Buna ek olarak, ateş yakmak, insan etkinliğini gecenin karanlık ve soğuk saatlerine de yaydı. Ateş sayesinde metallerin işlenebilmesi mümkün hale geldi. Ayrıca eski çağlardaki gece ateş başı toplanmaları, insanın sosyalliğine katkıda bulundu.
İnsanların ateşi kontrolü görece uzun yıllar almış olsa da, aslında bir canlının alev püskürtebilmesi hayal ettiğinizden daha kolay. Gerekli olan tek şey, bu canlının bir bezin içinde depolanabilen, ancak havaya çıkınca kolayca ateşlenen bir sıvıyı sentezleyebilmesi. Oldukça geniş bir yelpazedeki sıvılar ile de bunu başarmak mümkün. Aslında, doğadaki birçok canlı da heyecanlandığında ya da tehdit edildiğinde bu sıvıları üretebiliyor. Bu kimyasallara bir aday, organik çözücü dietil eter olabilir. Renksiz fakat görece tatlı kokulu bir sıvı olan dietil eter, bol miktarda ve oldukça yanıcı bir buhar oluşturur. Hava ile temas ettikten sonra, dietil eterin şiddetli bir şekilde yanmaya başlaması için ateşe ihtiyacı yoktur. Bir sıcak soba borusunun yakınında olması ya da sıvıyı bir kaptan diğerine doğru hareket ettirmenin yarattığı statik elektrik yeterlidir.
Eğer ağzından alevler saçan ejderhalar bu sıvıyı kullanıyor olsalardı, tek ihtiyaçları olan şey yılanların zehir bezlerinin bir benzerine sahip olmaları olurdu. Ejderhanın zehir bezleri içerisinde yer alan dietil eter; sadece vücut sıcaklığı, kas ve diş hareketi ile ağız içerisinde alev alıp turuncu-sarı bir alev üretebilirdi. Ejderhanın ciğerlerinden gelecek hava ile de bu alevi püskürtebilmesi mümkün olabilirdi.
BOMBACI BÖCEK
Her ne kadar bire bir örtüşmeseler de, doğada yaşayan bazı canlıların özellikleri ejderhaları andırıyor. Bu canlılar arasındaki en meşhuru bombacı böcek. Bombacı böcek, hidrojen peroksit ve hidrokuinon karışımını sentezleyebiliyor.
Bu canlı tehdit edildiğinde, bu iki kimyasalı vücudunda yer alan bir çeşit reaksiyon odasında enzimler ile reaksiyona sokarak zehirli kimyasal benzokinon ve yüksek ısı salınımı yapıyor. Salınan ısı ile birlikte neredeyse kaynama sıcaklığında olan bu sıvıyı da, talihsiz avcıya püskürtebiliyor. Bu canlının cephanesi de tek seferde tükenmiyor.
Kendi vücudu zarar görmeden bu sıvıyı muhafaza edebilen bombacı böceği, kısa bir süre içerisinde 20 seferden fazla saldırı yapabiliyor. Asya ve Antarktika dışında, Dünya’nın her yerinde bombacı böcek türlerine rastlamak mümkün. Aşağıdaki videoda bu canlının savunma mekanizmasını kullanışını izleyebilirsiniz.
Mitolojideki yerinden de olabilir, aslında hepimiz ejderhalara ve özelliklerine aşinayız. Genellikle güçlü bir zırha sahip olan ve felaketlerle bağdaştırılan ejderhalar, ağızlarından püskürttükleri alevlerle ortalığı yakıp yıkabiliyorlar. Tabii ki gerçek hayatta ejderhaların bir karşılığı yok. Ancak doğadaki bazı canlılar, bize bu mitolojik canlıları hatırlatabiliyor.
Bu yazının kaynağı: Gürkan Akçay / https://bilimfili.com/ejderhalar-gercek-olsaydi-alev-puskurtebilir-miydi/
Kaynaklar ve İleri Okuma:
Dragon, Encyclopædia Britannica, Retrieved from https://www.britannica.com/topic/dragon-mythological-creature Bombardier Beetles, National Wildlife Federation, Retrieved from http://www.nwf.org/wildlife/wildlife-library/invertebrates/bombardier-beetles.aspx The Real Science Behind Storybook Dragons, Discover Magazine, Retrieved from http://discovermagazine.com/galleries/2013/oct/dragons If Dragons Were Real, Could They Breathe Fire?, How Stuff Works, Retrieved from http://science.howstuffworks.com/science-vs-myth/strange-creatures/could-dragons-really-breathe-fire.htm Benzoquinone, National Oceanic and Atmospheric Administration; Cameo Chemicals, Retrieved from https://cameochemicals.noaa.gov/chemical/2591 Diethyl Ether, National Oceanic and Atmospheric Administration; Cameo Chemicals, Retrieved from https://cameochemicals.noaa.gov/chemical/696
