Hiç yeni tanıştığınız birinin ismini öğrendikten sonra ona “Sende o isme uygun bir tip yok” dediğiniz oldu mu? Bunun sebebi şu tuhaf şekillerde gizli olabilir.
Nesnelere verdiğimiz isimleri ta en başında nasıl ve neye göre seçtiğimizi hiç merak ettiniz mi? Ya da birine “Sende Hasan tipi var”, “Sende hiç İdil tipi yok” dendiğinde bunun neye dayanarak söylendiğini? Hepsinin altında yatan bir neden var. Adı da Bouba/Kiki Etkisi.
TESADÜF DEĞİL
Bu etki, sesler ve şekiller arasındaki bağlantının tesadüfi olmadığını gösteriyor. Bunu ilk fark eden ise Wolfgang Köhler isimli psikolog. Wolfgang, 1929 yılında İspanya’da yaptığı bir deneyde katılımcılara yukarıdaki fotoğrafı gösterip bu tuhaf ve normalde bilinen hiçbir nesneye benzemeyen şekillerden birinin adının “takete”, diğerinin ise “baluba” olduğunu söyledi ve bu şekillerin isimlerini ne olduğunu tahmin etmelerini istedi. Gelen cevaplar şaşırtıcıydı. Katılımcıların büyük çoğunluğu keskin köşeli olan ilk şekle takete, yuvarlak köşeli olan ikinci şekle ise baluba cevabını verdi.
TEKRAR EDİLDİ, SONUÇLAR AYNI ÇIKTI
Aynı deney 2001 yılında tekrar edildi. Vilayanur S. Ramachandran ve Edward Hubbard isimli iki psikolog bu defa “kiki” ve “bouba” kelimelerini kullanarak deneklere aynı soruyu yöneltti. Bu defa çok başka iki kültüre, Hindistan’da Tamilce konuşanlar ile ABD’deki öğrencilere gösterilen şekillere verilen cevaplar yine aynı oldu. Katılımcıların yaklaşık yüzde 95’i ilk sivri köşeli şekle “kiki”, diğer yuvarlak olana “bouba” demeyi tercih etti.
BEBEKLERDE DE AYNI
Asıl ilginç olan ise aynı deneyin henüz okuma yazma bilmeyen, 2 yaş civarı çocuklara uygulandığında da benzer sonuçlar alınmasıydı. Geçtiğimiz günlerde bir Twitter kullanıcısının aynı şekiller için yine tamamen uydurma olan “maluma” ve “takete” isimlerini seçerek yaptığı ankette de yüzde 85’e yüzde 15 gibi bir oran ortaya çıktı.
BEYNİMİZ ŞEKİLLER VE SESLER ARASI BAĞLANTI KURUYOR
Normalde bu oranın yüzde 50’ye 50 olması ya da ufak ancak sapmalarla yakın çıkması gerekirken böyle belirgin farklar çıkması durumun tesadüf ile açıklanamacağını gösteriyor.
Deneyin sonuçları gösterdi ki insan beyni şekiller ve sesler arasında tutarlı bağlantılar kuruyor. Köşeli cisimlere sert seslerden oluşan isimler yakıştırılırken, yuvarlak cisimlere daha yumuşak seslerden oluşan isimler veriliyor.
YÜZLERE İSİM YAKIŞTIRMANIN SEBEBİ BU
İşte tamamen buna benzer sebeplerle insanlar, “Bob, Lue” ya da “Osman, Sevda” gibi yuvarlak harfler içeren isimlere sahip insanlara yuvarlak yüzleri yakıştırırken, daha köşeli harflere sahip isimlere daha uzun ya da kemikli yüz ifadelerini yakıştırıyorlar.
Bir başka görüş ise bunun sebebi olarak bu kelimeler söylenirken ağzın aldığı şekli gösteriyor.
sondakika.com
