Kadın bir yılana dönüşüyor. Bir adam, cam gövdesinin kırılacağı korkusuyla saatlerce hareketsiz oturuyor. Bir başka kadın, kendisini öldüremeyeceğini çünkü zaten ölü olduğuna inanıyor. Bütün bu insanlar bir zamanlar yaşadı ve hepsi de delüzyonların sürrealliğine esir düştüler.
Halüsinasyonları oluşturan bozuk algıların aksine, delüzyonlar, inançlarla karakterize edilir. 1913 yılında, psikiyatrist ve filozof Karl Jaspers, bir inancın delüzyon (sanrı) olarak tanımlanabilmesi için üç kriter tanımladı. Genel Psikopatoloji kitabında da beirttiği üzere, kriterler arasında, kesinlik, düzeltilmezlik ve imkansızlık vardır. Bir başka deyişle, delüzyonları olan insanlar, aksini gösteren ne kadar fazla kanıt olursa olsun mantıksız inançlarına sıkı bir biçimde sarılırlar.
Delüzyonlar, genellikle bunama (demans), beyin hasarları ya da diğer psikiyatrik ya da nörolojik vakalarla ilişkilendirilir ve psikotik depresyon, bipolar bozukluğun manik atakları, şizofreni gibi psikotik bozuklukların tanısında önem sahibidir. Bu sarsılmaz inanışlar bazen son derece garip bir biçimde spesifik olabilirler. Pek çok delüzyon, son derece nadirdir ve bilim insanları, hakkında çok fazla bilgi sahibi değildir, fakat bazen bu garip yanlış sanrılar beyin hakkında daha fazla şey öğrenebilmemize olanak sunar. İşte son derece garip ve bir o kadar da tüyler ürpertici 9 delüzyon deneyimi.
1- Hayali Yatılı Delüzyonu
Evinde istenmeyen bir yabancının yaşadığı sanrısı hayali yatılı delüzyonu olarak isimlendirilir. Genellikle demans sahibi yaşlı insanlarda görülür ve yapılan bir çalışmada; 240 kişilik bir örneğin 56’sında görüldüğü bulgusuna ulaşıldı.
Hayali yatılı delüzyonu olan insanlar, bu hayali ziyaretçilerinden hoşlanmazlar ve onlara göre, bu misafirler çok fazla gürültü yapar, evdeki yemekleri yer ve günlük rutinleri ayrıntılı bir biçimde takip ederler.
2- Cam Delüzyonu
Bu delüzyona sahip insanlar, vücutlarının bir kısmının ya da tamamının camdan yapıldığına inanır. 15. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar Avrupa’da altın çağını yaşayan cam delüzyonu, tiyatro oyunlarına, hikâyelere ve şiirlere konu olacak kadar da yaygın bir hâl aldı. Hatta Fransa kralı 4. Charles, sıklıkla nöbetler geçirmiş ve nöbetlerinin birisinde kendisinin tamamen camdan yapıldığını, birisinin yanlış bir hareketinin kendisini kırabileceğini söylemiştir.
Hollandalı psikiyatrist, Andy Lameijn, cam delüzyonuna dair, bacaklarının ve sırtının camdan yapıldığını iddia eden bir kadın da dahil olmak üzere 19. ve 20. yüzyıldan raporlar aktarmaktadır. Hatta bir hastasının, kendisinin tamamen camdan yapıldığına fazlasıyla ikna olduğu ve seansları sırasında hastasının
“Buradayım. Ve burada değilim. Tıpkı penceredeki bir cam gibi.” cümleleri kurduğu görülüyor.
3- Cotard Delüzyonu
Cotard delüzyonu, insanların ölü olduklarına, vücutlarının bazı parçalarının olmadığına ya da kendilerinin hiç var olmadıklarına inanmalarıdır. Delüzyon, ilk olarak, beyninin, sinirlerinin, göğsünün, midesinin ve bağırsaklarının olmadığına, yalnızca derisinin ve bozunan cesedinin kemikleri olduğuna inanan bir kadını tedavi eden, sinirbilimci Jules Cotard tarafından 1880 yılında keşfedilmiştir.
Cotard delüzyonu, depresyon, beyin tümörleri, multipl skleroz, beyin hasarları ve epilepsi gibi bir dizi rahatsızlıkla ilişkilendirilir.
Bazı insanlarda bu delüzyon zamanla yok olur. Cotard’a delüzyonunu anlatan Esmé Weijun Wang, durumunu şöyle anlatıyor:
“Aklımda intihar yoktu. Çünkü ölü bir kadın olarak, içinde bulunduğum durumda, başarılı bir intihar; beni aynı şeyin içine ya da daha derinine sokabilirdi.”
4- Capgras Delüzyonu
1923 yılında, psikiyatristler, ailesinin ve komşularının ikiz halde bulunduğuna ikna olmuş bir kadınla tanıştılar. Bu çiftler daha sonra başka çiftler doğurmuş ve kadın, kocasının 80 defa değiştiğini düşünüyordu. Daha da yakın zamanda, İngiltere’de bir adam, eşinin, içinde beraber bulundukları bir arabanın kaza geçirmesi sonucu öldüğünü düşünüyor ve yanındaki kadının kendisinin gerçek eşi olmadığını ileri sürüyordu.
Bu insanların ikisi de, insanları sevilen yakınlarının, evcil hayvanlarının, bitkilerinin ve hatta oyuncaklarının bile ikizleriyle yer değiştirdiğini düşünür hale sokan Capgras delüzyonuna sahipti. Yapılan bir çalışmada, araştırmacılar, bu delüzyona sahip insanların, bu inançlarına çok bağlı olduklarını ve hatta “taklitçiyi” öldürmeye bile hazırlandıklarını söylüyorlar.
Capgras delüzyonu, genellikle psikiyatrik hastalığı ya da beyin hasarı geçirmiş insanlarda görülür. Bilim insanları, delüzyona; beyinde yüzleri işlemeden sorumlu nöron aktivitesindeki azalmanın sebep olduğunu düşünmelerine rağmen, sistemin neden yalnızca bir kişide çöktüğü konusunda derinlemesine bir açıklama yapamıyorlar.
5- Fregoli Delüzyonu
Fregoli delüzyonuna sahip insanlar, yabancıların aslında sevdikleri kişilerin kılık değiştirmiş halleri olduğunu düşünür. Vaka, ismini; sahnedeki görünüşünü çok hızlı bir biçimde değişen İtalyan aktör Leopoldo Fregoli’den alıyor. Delüzyon, birisinin, etrafındaki insanların kendisini sevdiği sanrısına kapılması olarak bilinen bir başka delüzyon; erotomania ile eşlik eder.
Bir vakada, her iki delüzyona sahip bir kadın; bir erkekle henüz evlendiğini ve etrafındaki birçok erkeğin aslında kendi kocası olduğunu düşünüyordu. Kadına göre, kocası onunla buluşmak için etrafındaki erkeklerin formuna girmişti.
6- Folie à deux
Bazı delüzyon formları ise bulaşıcıdır. Yıllar önce, şizoafektif bozukluk sahibi bir kadın, dini inançlarındaki aşırılığı ve doktorların, ilaç şirketlerinin, devletin ve bebek maması şirketlerinin yozlaştığı ve kâr elde etmek için komplolar kurduklarına dair inançlarını eşine geçirmişti. Çiftin bu kusurları, 4 yaşındaki çocuklarının açlıktan ve susuzluktan ölmesine neden oldu.
Paylaşılan psikotik bozukluk vakalarında (folie à deux), psikotik bir kişi, kendi delüzyonlarını daha pasif olan bir başka kişiye geçirir.
7- Ekbom Sendromu
Bir başka delüzyon ise, insanların, kendilerine parazit bulaştığı sanrısına kapıldıkları Ekbom Sendromu’dur. Sendroma sahip birisi, derisinde, özellikle de kafasında ve yüzünde sürünen zararlılardan şikayet ediyor ve parazitlerin varlığını onları bir kağıt parçasına döktüğünü düşünerek gösteriyor.
Ekbom sendromu olan insanlar, sürekli kaşıntı hissine kapılır, sürekli olarak kaşınararak ve böcek ilacı alarak kendilerine zarar verebilir, delüzyonun ilerlemesine sebep olabilir.
8- Othello Sendromu
Tıpkı Shakespeare‘in trajedi kahramanı Othello gibi, Othello sendromu olan insanlar; aksini gösteren bütün delillere rağmen partnerlerinin kendilerini aldattığına inanır. Bu insanlar, bazen aşırı kıskançlıktan saldırganlaşır ve eşlerine saldırır.
Othello sendromu, bazen Parkinson hastalığına sahip insanlarda da ortaya çıkabilir. Bu vakalarda, alınan ilaçları durdurmak delüzyonu iyileştirebilir.
9- Kurda Dönüşme Delüzyonu
Kurt adamlar gerçek olmayabilir, ancak kurtlara (ya da diğer hayvanlara) dönüştüğüne inanan insanlar vardır. Tıpkı cam delüzyonunda olduğu gibi, klinik likantropi (kurda dönüşme) vakası, geçtiğimiz yüzyıllarda oldukça yaygındı. Bu yıllarda, delüzyona sahip olan insanlar Engizisyon tarafından ölüme mahküm ediliyordu.
Kişinin dönüştüğünü düşündüğü hayvan kültürlere göre değişkenlik gösteriyor. Yılana dönüştüğünü düşünen bir kadınla tanışan psikiyatristler; hayvan türlerinin genellikle hastanın delüzyonal şeytan temsili olabildiğini söylüyor.
Kaynaklar ve İleri Okuma:
–Cognitive neuroscience of delusions in aging. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2671775/
–Phantom boarder symptom in dementia. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12766918
–Lycanthropy as a Culture-Bound Syndrome: A Case Report and Review of the Literature. http://journals.lww.com/practicalpsychiatry/Abstract/2012/01000/Lycanthropy_as_a_Culture_Bound_Syndrome___A_Case.8.aspx
–Jacobs, R. “How Do Psychiatrists Treat Werewolves?” https://psmag.com/how-do-psychiatrists-treat-werewolves-de8321566299#.pjs2nulfs
–Inglis, A. “The “Glass Delusion” Was The Most Popular Madness Of The Middle Ages.” http://io9.gizmodo.com/the-glass-delusion-was-the-most-popular-madness-of-th-1636228483
— The people who think they are made of glass. http://www.bbc.com/news/magazine-32625632
–Capgras delusion: a window on face recognition. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S136466130001620X
–When a loved one feels unfamiliar: A case study on the neural basis of Capgras delusion. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0010945213002876
–A case of Fregoli syndrome and Erotomania associated with anemia. http://jmhhb.org/article.asp?issn=0971-8990;year=2014;volume=19;issue=2;spage=83;epage=84;aulast=Singh
–Infanticide in a Case of Folie à Deux. http://ajp.psychiatryonline.org/doi/full/10.1176/appi.ajp.2013.13010027
–Baggaley, K. “The Oddest Delusions.” https://www.braindecoder.com/post/oddest-delusions-1172950645
–P-1036 – Ekbom’s syndrome. a case report. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0924933812752033?np=y
–The Dangerousness of Persons with Delusional Jealousy. http://jaapl.org/content/jaapl/26/4/607.full.pdf
–Resolution of Othello Syndrome After Subthalamic Nucleus Deep Brain Stimulation in 3 Patients with Parkinson’s Disease. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/mdc3.12084/full
Kaynak: Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından üretilmiştir.
