Aile üyelerinin sevilen birinin ölümünden bahsettiğini duymak olağandışı bir şey değildir. Duyulan ilginç ve şaşırtıcı anekdot ise, ölmeden önce kişinin davranış değişiklikleridir; elveda demesi, kötü ilişkileri düzeltme isteği ve hatta değerli şeylerini etrafındakilere vermesi gibi ilginç değişiklikler. Sanki hiç kimsenin bilmediği bir şey biliyorlarmış gibi…
Bazıları bunun sadece bir tesadüf olduğunu söylerken diğerleri ise bu kişilerin ölümün yakın olduğunu bildiğini savunuyor. Sevdiğimiz birinin ölümünü idrak edebilmeye veya o son dakikalarda neler olduğunu kestirmeye çalışmamız çok doğal. Bilim adamları birinin ölebileceğini tahmin edebilirler çünkü vücut hızlı şekilde çökmeye başlar.
Örneğin putresin, pis ve toksik bir kokudur ve dekompozisyona neden olur; ölümün kokusu olarak da anılır. Araştırmacılar, insanların çürük kokusunu bilinç altında fark etmeye başladığı sonucuna vardılar. Sadece bu da değil, koku salgılandığında, ani bir tepkiye yol açıyor.
Hayvanlar, başkalarının kokusunu alma kabiliyetine sahip olduklarından bu kokuyu aldıklarında ona göre istekli davranırlar.
Bu, avcıdan veya kendi sürülerindeki güçlü ve büyük hayvanlardan gelebilecek tehlikeyi algılamak ile eşdeğerdir .
Canterbury, İngiltere’de Psikoloji Kent Okulu Üniversitesi’nden Arnaud Wisman ve Russellville, AK, Arkansas ‘Teknik Üniversitesi Davranış Bilimleri Bölümü’nden Ilan Shira tarafından yapılan bir çalışmada, hayvanların ve insanların o kadar da farklı olmadıkları keşfedildi.
Kimyasal kokuyu algılayabilmek, türler arasındaki yaşam mücadelesinin bir parçasıdır. Ölüm tehdidi, insanlarda da koku aracılığı ile açığa çıkıyor.
Putresin vücut çürüdüğünde açığa çıkan kimyasal bir bileşiktir.
Aynı zamanda uyarı sinyali olarak ikincil bir işlevi vardır. İnsanlar bu kokuya maruz kaldıklarında hem bilinçli hem de bilinçsiz bir şekilde tepki verir.
İnsanların tepkilerini ölçmek için, putresin, amonyak ve su kullanılarak yapılan dört farklı deney vardır.
Putresine maruz kalmış bir mekanda yapılan bir deneyde insanların ilk tepkisi, bölgeden uzak bir yere hareket etmek olmuştur.
Bu, dövüş veya kaç tepkisine benzer bir tepkidir.
Hayvanlar tehlikede olduğunu hissettiğinde iki seçenekleri vardır; tehdit ile savaşmak veya ondan kaçmak. Çalışma inanların benzer tepkiyi verdiklerini ortaya koyuyor.
İnsanların terlemek gibi verdikleri diğer tepkileri de vardır.
Farklı çalışmalar, terlemenin, korku dolu durumlarda ortaya çıktığını ve diğer insanların kokuya karşı otomatik ve şaşırtıcı bir reflex oluşturduğunu göstermiştir.
“Başkasının kokusunu neden sevdiğimizi veya sevmediğimizi bilmiyoruz ve kokunun duygularımızı, tercihlerimizi ve davranışlarımızı nasıl değiştirdiğinin genelde farkında olmuyoruz” diye açıklıyor Wisman ve Shira.
Bu iki araştırmacı “kokuyu korkutucu olarak düşünmenin zor olduğunu” söylüyor. Bu kokular, insanları daha bilinçli ve çevrelerindekilere karşı daha uyanık olmalarını sağıyor.
Tehlikeye karşı insanların doğal tepkisi onlarla yüzleşmemek ve kaçmaktır.
İnsanlar, sözlü veya fiziksel olsun, her türlü yüzleşmeyi önleme eğilimindedir. İnsanlar çoğunlukla dövüşmek en son çare kalana kadar aralarına mesafe koymayı seçerler.
Tepkiler birbirlerine göre farklı olabilir ama putresin ve cinsiyet feromonu kokuya dayalıdır.
Putresin uyarı sinyali olarak çalışırken bunun tam tersi cinsiyet feromonu karşı cinsi çekmek için vücudun salgıladığı kimyasallara verilen isimdir. “Putresin sinyalleri, feromonlardan farklı bir mesaj türüdür ama insanların putresine olan tepkisinin (kaçınma ve düşmanlık), birçok cinsel feromona karşı ters tepkiye sahip olduğunu görüyoruz.” diye açıklıyor iki araştırmacı.
Çalışma boyunca insanlar kokuya karşı negatif tepkilerinin olduğunun farkında değillerdi.
“İnsanlar putresine aşina değiller ve onu ölüm veya korku ile bilinçli bir şekilde ilişkilendirmiyorlar” diye ekliyor Wisman ve Shira.
