15 Yılda Mustafa Kemal Atatürk’ün Kurduğu 46 Fabrika

Mustafa Kemal Atatürk, sadece Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu değil, aynı zamanda modern Türkiye’nin ekonomik ve sanayi altyapısının temellerini atan bir liderdi. 1923’te Cumhuriyet’in ilanından sonra, Türkiye’nin ekonomik kalkınması için bir dizi devrim ve reform gerçekleştirmiştir. Bu reformlardan belki de en önemlilerinden biri, sanayinin geliştirilmesi ve Türkiye’nin dışa bağımlılığını azaltarak kendi kendine yeterli bir ekonomi yaratma amacıydı.

Atatürk’ün vizyonu doğrultusunda, 15 yıllık bir süre zarfında kurulan 46 fabrika, sadece ekonomik kalkınmanın simgeleri değil, aynı zamanda Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinin birer göstergesi olmuştur. Bu fabrikalar, Türkiye’nin sanayileşme sürecinin hızla başlamasına ve modernleşme yolunda önemli bir adım atılmasına olanak sağlamıştır.

1. Fabrika Kurulumuna Giden Yol: Atatürk’ün Ekonomik Reformları

Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ekonomik bağımsızlık hedefiyle, tarım odaklı ekonomiyi dönüştürmek için birçok yenilikçi projeye imza atmıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında, Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalan ekonomik yıkım, iş gücü kaybı ve fabrikaların yokluğu gibi büyük engellerle karşılaşılmıştı. Ancak Atatürk, sanayileşmenin önündeki bu engelleri aşmak için hızlı bir şekilde hareket etti.

Advertisement

1923-1938 yılları arasında, Türkiye’nin sanayileşmesi için devlet destekli projeler başlatıldı. İlk olarak, devlet tarafından kurulan fabrikalar, sanayi sektörüne ivme kazandırmayı amaçladı. Atatürk, sanayileşmeye önem vererek yerli üretimi artırmayı ve Türk halkının refahını yükseltmeyi hedefledi. Bu hedefler doğrultusunda, 15 yılda birçok önemli fabrika kuruldu.

2. Atatürk’ün Kurduğu 46 Fabrika

Atatürk’ün öncülüğünde kurulan bu fabrikalar, Türkiye’nin sanayiye geçiş sürecinde kritik bir rol oynadı. Atatürk, fabrikaların sadece üretim yapmalarını değil, aynı zamanda eğitim, iş gücü ve teknoloji gelişimine de katkı sağlamalarını istemiştir. İşte Atatürk’ün kurduğu 46 fabrika:

Advertisement

1-Ankara Fişek Fabrikası (1924)
2-Gölcük Tersanesi (1924)
3- Şakir Zümre Fabrikası (1925)
4-Eskişehir Hava Tamirhanesi (1925)
5-Alpullu Şeker Fabrikası (1926)
7-Uşak Şeker Fabrikası(1926)
8-Kırıkkale Mühimmat Fabrikası (1926)
9-Bünyan Dokuma Fabrikası (1927)
10-Eskişehir Kiremit Fabrikası (1927)
11-Kırıkkale Elektrik Santrali Ve Çelik Fabrikası (1928)
12- Ankara Çimento Fabrikası (1928)
13-Ankara Havagazı Fabrikası (1929)
14-İstanbul Otomobil Montaj Fabrikası (1929)
15-Kayaş Kapsül Fabrikası (1930)
16-Nuri Killigil Tabanca, Havan Ve Mühimmat Fabrikası (1930)
17-Kırıkkale Elektrik Santrali Ve Çelik Fabrikası (1931- Genişletildi)
18-Eskişehir Şeker Fabrikası (1934)
19-Turhal Şeker Fabrikaları (1934)

20-Konya Ereğli Bez Fabrikası(1934)
21-Bakırköy Bez Fabrikası (1934)
22-Bursa Süt Fabrikası (1934)
23-İzmit Paşabahçe Şişe Ve Cam Fabrikası (1934 Temel Atma)
24-Zonguldak Antrasit Fabrikası (1934 Temel Atma)
25-Zonguldak Kömür Yıkama Fabrikası (1934)
26-Keçiborlu Kükürt Fabrikası (1934)
27-Isparta Gülyağı Fabrikası (1934)
28-Ankara, Konya, Eskişehir Ve Sivas Buğday Siloları (1934)
29-Paşabahçe Şişe Ve Cam Fabrikası (1935 – Tamamlandı)
30-Kayseri Bez Fabrikası (1934 Temel Atma)
31-Nazilli Basma Fabrikası (1935- Temel Atma)
32-Bursa Merinos Fabrikası (1935 Temel Atma)
33-Gemlik Suni İpek Fabrikası (1935 Temel Atma)
34-Keçiborlu Kükürt Fabrikası (1935)
35- Ankara Çubuk Barajı (1936)
36-Zonguldak Taş Kömür Fabrikası (1935)
37-Barut, Tüfek Ve Top Fabrikası (1936)
38-Nuri Demirağ Uçak Fabrikası (1936- İlk Türk Uçağı Nud-36 Üretildi)
39-Malatya Sigara Fabrikası (1936)
40-Bitlis Sigara Fabrikası (1936)
41-Malatya Bez Fabrikası (1937 Temel Atma- Bu Fabrika Hariç Bütün Bez Ve Dokuma Fabrikaları Atatürk’ün Sağlığında Açılmıştır.)
42-İzmit Kağıt Ve Karton Fabrikası (1934- Temel Atma)
43-Karabük Demir Çelik Fabrikası (1937- Temel Atma)
44-Divriği Demir Ocakları (1938)
45-İzmir Klor Fabrikası (1938- Temel Atma)
46-Sivas Çimento Fabrikası (1938-Temel Atma)

Advertisement

3. Fabrikaların Ekonomiye Katkıları

Atatürk’ün kurduğu fabrikalar, sadece üretim yapmadılar, aynı zamanda Türkiye’nin iş gücü ve eğitim altyapısının gelişmesine de yardımcı oldular. Sanayinin gelişmesiyle birlikte, iş gücü ihtiyacı arttı ve bu da işsizlik oranlarının düşmesine katkı sağladı. Ayrıca, fabrika çalışanlarının eğitim alması, teknik bilgilerini artırmaları sağlandı ve Türkiye’deki sanayi iş gücü kalitesinin yükselmesine olanak tanıdı.

Fabrikaların açılması, Türkiye’nin dışa bağımlılığını azaltarak yerli üretim kapasitesinin artırılmasına önemli katkılar sağladı. Özellikle savaş yıllarında, Türkiye’nin kendi sanayisini kurarak dışa bağımlılığını azaltması büyük bir stratejik avantaj oldu. Bu fabrikalar, Türkiye’nin sanayisinin temellerini attığı gibi, aynı zamanda Atatürk’ün ekonomik kalkınma vizyonunun birer örneği oldu.

Advertisement

4. Atatürk’ün Sanayiye Verdiği Önem

Mustafa Kemal Atatürk’ün sanayiye verdiği önem, sadece ekonomik kalkınma değil, aynı zamanda Türkiye’nin bağımsızlığını pekiştirmeyi hedefleyen bir stratejiydi. Atatürk, dışa bağımlılığın Türkiye’nin ulusal güvenliğini tehlikeye atacağına inanıyordu. Bu yüzden, sanayileşme süreci, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda stratejik bir hedef olarak da önemliydi.

Fabrikaların kurulması, Atatürk’ün “İleriye gitmek için sanayi şarttır” sözünü somut hale getiren adımlar oldu. Atatürk, sanayi devrimini Türkiye’de gerçekleştirmek için devlet destekli sanayi hamlelerine hız verdi ve 15 yıl gibi kısa bir süre zarfında bu hedefini gerçekleştirdi.

Advertisement

5. Sonuç: 15 Yılda Büyük Bir Devrim

Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu 46 fabrika, sadece üretim yapan tesisler değildi. Bu fabrikalar, Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme sürecinin önemli yapı taşlarıydı. Atatürk, bu fabrikalarla birlikte Türkiye’yi ekonomik bağımsızlığını kazanan, sanayileşmiş bir ülke haline getirme yolunda büyük adımlar atmıştır. 15 yıl gibi kısa bir sürede bu fabrikaların kurulması, Atatürk’ün vizyonunun ve kararlılığının birer örneğiydi.

Bugün, bu fabrikalar sadece Türkiye’nin sanayileşme sürecinin simgeleri olmakla kalmamış, aynı zamanda Atatürk’ün ekonomik kalkınma vizyonunun da birer hatırlatıcısıdır. Atatürk’ün kurduğu fabrikalar, bir milletin modernleşme yolundaki cesur adımlarının simgesi olarak tarihe geçmiştir.

Advertisement